Lá tía tô được sử dụng như một trong những loại thực phẩm giúp tăng tính hấp dẫn cho món ăn. Bên cạnh đó, thảo dược còn được dùng làm thuốc giải độc hải sản, điều trị bệnh đường hô hấp và chữa bệnh da liễu. Ngoài ra, dược liệu còn có tác dụng giảm đau xương khớp, hỗ trợ chữa đau dạ dày và dự phòng ung thư.
+ Tên khác: Tử tô đối với hạt, lá gọi là tô diệp và cành là tô ngạnh
+ Tên khoa học: Perilla frutescens.
+ Họ: Bạc hà Lamiaceae
Tía tô là loại cây thân thảo hàng năm, phân nhánh tự do với chiều cao từ 60 – 90 cm. Thân cây có hình vuông với các góc tù, có đường kính 0.5 – 1.5 cm và toàn thân có lông.
Lá cây mọc đối xứng nhau, có chiều dài 7 – 12 cm và rộng từ 5 – 8 cm. Lá thường giảm dần kích thước từ dưới lên trên. Mép lá có răng cưa và được bao phủ bởi lông nhám. Cuống lá dài. Lá có màu tím ở mặt dưới, đôi khi tím ở cả hai mặt. Ở loại khác, lá cây có màu xanh lục hoặc nâu.
Hoa mọc thành cụm có tổ chức dọc theo thân cây. Hoa thường ở đầu cành vào cuối mùa hè. Đài hoa dài khoảng 3 mm, tràng hoa dài 4 – 5 mm với môi dưới dài hơn phần trên. Hoa nhỏ, hình chuông, có màu trắng hoặc tím.
Quả hình cầu, được bao bọc trong đài hoa, có đường kính từ 1 – 2 mm. Quả có màu nâu đen hoặc nâu xám. Khi chín, quả tách mở lộ hạt bên trong. Hạt hình cầu, cứng hoặc mềm, có màu xám, nâu, nâu sẫm hoặc trắng.
Cây tía tô có hai loại chính là:
Cây tía tô có nguồn gốc từ Đông Nam Á và cao nguyên Ấn Độ. Cây được du nhập và trồng nhiều ở bán đảo Triều Tiên, Nhật bản và Nam Trung Quốc,… Ở Việt Nam, cây mọc nhiều ở đồng cỏ, rìa suối hoặc rừng cây đá khô. Có thể tìm thấy nhiều ở Phú Yên, Bình Định, Lâm Đồng,…
Cây tía tô sử dụng phân Silic Tân Phát Bắc Giang đem lại chất lượng cao và năng suất tốt
Thành phần hóa học của lá tía tô
Một số nghiên cứu chỉ rõ, cứ 100 gram cây tía tô chữa các thành phần hóa học sau:
Tùy thuộc vào bộ phận mà dược liệu chứa các thành phần khác nhau như:
Dược liệu đem lại một số tác dụng có lợi đối với sức khỏe như:
Ngoài những tác dụng nêu trên, dược liệu còn giúp cải thiện các vấn đề sức khỏe sau:
Lá tía tô có thể sử dụng ở dạng tươi hoặc khô. Người bệnh có thể chữa bệnh bằng các hình thức sau:
Về liều lượng đắp ngoài, không đáng kể. Tuy nhiên, nếu dùng dưới dạng đường miệng, bệnh nhân nên sử dụng với lượng nhất định. Tùy thuộc vào mục đích sử dụng cũng như độ tuổi mà liều dùng ở mỗi người không giống nhau. Để giảm thiểu rủi ro do quá liều, người bệnh nên dùng theo chỉ định của thầy thuốc.
+ Điều trị chướng bụng
Hái một nắm lá tía tô, đem rửa sạch rồi ngâm nước muối từ 6 – 7 phút. Sau đó giã nát và vắt lấy nước cốt, thêm một ít muối vào uống.
+ Cải thiện tình trạng đau nhức do bệnh gút
Sử dụng một nắm lá tía tô đem rửa sạch, ngâm nước muối và nhai nuốt. Bên cạnh đó, có thể dùng dược liệu sắc nước uống mỗi ngày. Kiên trì áp dụng bài thuốc chữa bệnh từ lá tía tô mỗi ngày sẽ giúp cải thiện đau nhức.
+ Chữa ngộ độc do ăn hải sản
Sử dụng 10 gram lá tía tô tươi đem giã nát và vắt lấy nước uống. Ngoài ra, bệnh nhân cũng có thể hái 5 – 10 lá dược liệu, rửa sạch và vò nát, hãm trong nước ấm uống.
+ Trị cảm mạo, cảm thông thường
Dùng 15 – 20 gram lá tía tô đem rửa sạch và giã nát. Sau đó vắt lấy nước cốt hòa thêm với một ít nước ấm và uống. Để bài thuốc phát huy tác dụng tốt, sau khi uống thuốc xong nên đắp chăn kín.
Mặc dù mang lại nhiều công dụng hữu ích trong chữa trị bệnh nhưng lá tía tô có thể gây hại đối với sức khỏe. Do đó, trước khi sử dụng dược liệu, người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ. Đặc biệt, mẹ bầu, người có tiền sử dị ứng hoặc đang bị cảm nóng hay ra mồ hôi không nên sử dụng. Bởi thuốc có thể gây phản ứng phụ, tác động xấu đến sức khỏe.
Hội nông dân tỉnh Lạng Sơn
Hội Sinh Vật Cảnh Việt Nam
UB Mặt Trân Tổ Quốc Tỉnh Bắc Ninh
Hội Phụ Nữ tỉnh Bắc Ninh
Trung tâm khuyến nông Quốc Gia
